8 BİTLER

Bu bölüm birinci bölümdeki ugun vektör kontrol yöteminin seçimi ve pestisitlerin kullanımı ve ikinci bölümdeki pestisitlerin güvenli kullanımı ile uygulama ekipmanları hakkındaki bilgilerin hepsi birlikte düşünülmelidir.

Üç tür insan biti vardır:vücut biti(P.humanus),baş biti(P.capitis) ve kasık biti(Phthirus pubis).Bütün ninf safhaları ve her iki eşey kan emer.

Vücut biti genellikle çamaşırların vücutla temas ettiği noktalarda bulunur.Baş biti nadiren vücudun diğer kısımlarında da bulunabilmesine rağmen genel olarak başın saçlı kısmında bulunur.Kasık biti özellikle çocuklarda kasıklarda nadiren de kirpiklerde bulunur.Bütün türler ve bu türlerin bütün ninf ve ergin dönemleri hayatlarını konukçu üzerinde geçirirler, konukçusu olmadan çok kısa bir zaman dahi yaşayamaz.

Sadece vücut biti ,tifo ,ateşli humma gibi hastalıkların vektörüdür.Tifo hastalığının transmisyonu bit ısırığı nedeniyle meydana gelmez ,hastalık taşıyan bit veya bitin dışkısının bit tarafından ısırılmış yere temas etmesiyle veya tahriş olmuş deriyle temas ettiğinde meydana gelir veya hastalığı taşıyan bit dışkısı tozunun solunumuyla meydana gelir.Ateşli hummanın insana bulaşması sadece hastalık taşıyan bitin vücut üzerinde ezilmesiyle meydana gelir ,ne dışkı ne de ısırık hastalığı bulaştırmaz.Bu hastalıkların epidemisi ,hijyen standartlarının düşük olduğu ve insanların birbiriyle yakın olarak yaşadığı savaş veya doğal felaketler sırasında meydana gelir.Bitin neden olduğu hastalıklar sıcak bölgelerde kış mevsiminde meydana gelir.

8.1.Pediculus humanus

Vücut biti enfeksiyonlarından korunmak için temizlik önemlidir .Enfeksiyondan korunmanın en kolay yolu bitle bulaşık elbiselerin en az 70 derecede 1 saat yıkanmasıdır. Acil durumlarda insanların pratil bulmadıkları veya hemen yıkanmanın mümkün olmadığında ısıtılan suda benzin uygulaması yapılabilir. Genel olarak kimyasal kontrol ,bitten kaynaklanan hastalıkların tehdit oluşturduğu durumlarda gerekli olabilir.İki uygulama metodu vardır.En eski metot: Avrupada İkinci Dünya Savaşı sırasında ve ikinci dünya savaşından sonra aşırı olarak kullanıldı.Bu metotta toz insektisitler enfekteli populasyonun üzerine direkt olarak uygulandı.İkinci yaklaşım ise uygun piretroitlerin çamaşırlara uygulanmasıdır. Uygulama yapılacağında hedef alanlar olarak hastalığın yoğun olarak görüldüğü yada kolaylıkla yayılma ihitmali olan yerde uygulanmasıdır.

8.1.1.Toz formülasyonun uygulanması

Tozlama tekniği 1940 larda kullanıldı.Bu teknikte iki alan yaratılır(bulaşık alan ve ilaç uygulanmış alan).Hedef populasyon bulaşık alandan ilaçlanmış alana geçirilir .Bu geçiş sırasında bir seri ilaçlama noktası belirlenir ve bu noktalarda toz formülasyondaki DDT el ile insanların üzerine uygulanır.Bu metot o günün şartları için etkili idi bugün lojistik ve finans kaynağı gerektirmesinden dolayı alternatif teknikler tavsiye edilmektedir. Acil durumlarda etkili bir kontrol için önkoşullar gerektirdiğinden tozlama tekniği yerine günümüzde alternatif metotlat tavsiye edilmektedir.

Etkili bir ilaçlama için kollarından boyun kısmına doğru ve pantolon paçalarından yukarıya doğru bütün kısımları ilaçlanmalıdır. Çoraplar, başlıklar , yatakların içide ilaçlanmalıdır. Kültürel ve dini geleneklere göre kadınlar farklı şekilde bitten ayırma programları çizmektedirler.

Vücut biti populasyonlarının insektisitlere direnç gelişimine karşı insektisitin surveyi kimyasal uygulama yapmaya karar verdikten sonra kabul edilebilirliği gerçekleştirilmiştir. Vücut biti kontrolünde kullanılabilecek insektisitler Tablo-16 da listelenmiştir. İnsektisitle ilgili talimatlara mutlaka uyunuz.

Bit tozları herhangi bir tozlama ekipmanıyla birlikte elle çalıştırılan hava üfleyici kompresörle uygulanabilir. Bazı problemler kuvvetli uygulama için hava üfleyici kompresörlerle karşılaşılmasına rağmen elle yapılan uygulamalarda daha fazla atılmaktadır. Tek uygulama bulaşık elbiselerle mücadele için gereklidir ancak gerekli olduğu durmlarda , salgın devam ediyorsa yada tekrar enfeksiyon ihtimali varsa 3-4 hafta aralıklarla uygulanmalıdır. Tozlama alerjik problemleri olan kişilerde veya maruz kalmış kişilerde tavsiye edilmez. İnsektisit etiketindeki uyarılara dikkatle uyulmalıdır.


8.1.2.Çamaşırların ilaçlanması

Çamaşırlara insektisit uygulama işlemi basit ucuz ve en az altı hafta süresince koruma sağlayan bir yöntemdir.Bu işlem için piretroitlerden permethrin önerilmektedir.Çamaşırlarda 0.65-1/m2 dozda su ile seyreltilerek kullanılır.İnsektisit deriyle temas halinde olduğu için yalnızca çevre sağlığında kullanılan ilaçlar tercih edilmelidir.Çamaşırlar insektisit solusyonuna daldırılır ve kurumaya bırakılır.Bu işlem büyük leğenlerde veya küvetlerde yapılır ve su miktarı ve bu su miktarına eklenecek insektisit miktarı uygulama yapılacak çamaşır miktarıyla oransal olmalıdır.Her meteryal farklı miktarlarda solusyon absorbe edeceği için çamaşırlar sentetik pamuk yünlü olarak sınıflara ayrılmalıdır.Genel olarak pamuk sentetik meteryalden iki kat fazla solusyun absorbe edeceği için pamuklu çamaşırlar sentetik çamaşırlara göre yarım doz düşük konsantrasyona daldırılmalıdır. Eğer bu işlemler esnasında enfekteli-bit elbiselerle veya örtülerde ise insektisitle ilaçlamadan önce bir önuygulama yapılması tavsiye edilmektedir.



Tablo16:Bit kontrolünde kullanılan insektisitler

a.i.aktif madde
a II Sınıf; orta derecede tehlikeli, III sınıf ; hafif tehlikeli, U sınıf; normal kullanımında akut tehlikesiz


8.2.Pediculus capitis(baş biti)

Bite karşı ruhsatlı ticari insektisitler birçok bölgede kullanımı uygundur.Birçok ürün pyretroitlerden( phenothrin, permethrin , synerjist pyrethrum) veya organofosfat bileşiklerinden (malathion) en az birini içerirler, buna rağmen carbamatelar, özellikle carbaryl uygundur. İlaçlama ile yumurtaların öldürülmesi garanti edilemeyeceğinden 7 gün sonra tekrar bir ilaçlama yapılmalıdır. Yaygın olarak pyretroitlere ve organofosfatlara direnç gelişimi tespit edilmiştir: kdr-tip mutasyonların pyretroitlere direnç geliştirdiği görülmüştür.
Su bazlı formulasyonlu solusyonlar alkol bazlı oranlı olanlara göre tercih edilmekte, özellikel astımlı hastalr için bunun kullanımı gerekmektedir. Taşınma direk kafadan kafaya temas halinde olmaktadır, bitler genellikle aile bireyleri arasında, okul çocukları arasında ve yakın arkadaşlar arasında sıklıkla bulaşır, aralıklı olarak kontrol edilmeli, bulunduysa bitin ilaçlaması yapılmalıdır.
8.3 Phthirus pubis
Kasık biti çoğunlukla kasık bölgelerinde ve genital gölgelerde bulunmasına rağmen ,zaman zaman kaş kirpik ve saçlarda da görülebilmektedir.Vücut biti veya baş biti için kullanılan insektisitler kasık bitine karşıda etkilidir.Toz veya emilsiyon ilaçlar küçük miktarlarda enfekteli bölgelere uygulanmalıdır.Uygulamadan sonra 24 saat süresince ilaçlanan kısımlar yıkanmamalıdır.Tek uygulama genel olarak yeterlidir eğer gerekli olursa 4-7 gün aralıklarla uygulama yapılabilir. Bitlenen saçın traş edilmesi gerekmemektedir. Kirpiklerin elimine edilmesi için pyrethrins içrern bir vaselin kullanılanilir.

8.4.Önlemler

İlacın gözle temasından kaçınılmalıdır.Kasık bitlerine karşı kullanılan bazı toz lar deri iltihabına neden olabilir.Eğer böyle bir durum ortaya çıkarsa insektisit enfekteli bölgeden yıkanmalıdır.Vücut bitine karşı toz kullanıldığında uygulayıcı tarafından yüz maskesi veya aspiratör kullanılmalıdır.

9 HAMAM BÖCEKLERİ

Bu bölüm birinci bölümdeki ugun vektör kontrol yöteminin seçimi ve pestisitlerin kullanımı ve ikinci bölümdeki pestisitlerin güvenli kullanımı ile uygulama ekipmanları hakkındaki bilgilerin hepsi birlikte düşünülmelidir.

Yaklaşık 4000 tür hamam böceğinin çoğunluğu exophiliktir ve orman zeminlerindeki sebze kalıntılarıyla beslenirler. Çok azı kazaeseri ışıklı pencerelere doğru binalara uçarak insanlarla ilişki içerisindedir ve 30 türden azı önemli zarar veren haşarelerdir.

Bazı domestik türler :Blattella germanica(Alman hamam böceği),Blattella oriantis(Doğu hamam böceği),Periplaneta americana(Amerikan hamamböceği),P.australasie (Avustralyan hamam böceği)ve Supella longipalpa(Kahverengi- bantlı hamam böceği).

Çoğu türün erginleri normal olarak bir çift fonksiyonel ve vestigal kanada sahiptir. P americana gibi tropik türleri uçarlar Ancak genellikle koşarlar: diğerleri Blatella spp. de uçabilir. Yumurtalar ootheca denilen kapsül benzeri bir yapı içerisinde biriktirilir .Ootheca ya uygun bir yere bırakılır veya alman hamam böceklerinde olduğu gibi yumurtalar açılmaya hazır hale gelinceye kadar dişinin abdomeni ucunda taşınır.Çoğu domestik hamam böceği geceleri aktiftir ve beslenirken ağızlarından sıvı besinleri kusarlar Gündüzleri ise resim çervesi arkasında, mutfak dolaplarında, çatlak ve yarıklarda nemli yerlerde gizlenirler..Hoş olmayan kokuları ile rahatsızlık verirler ,pisliklerini yayarlar ,fabrikaları işgal ederler ve kitap ciltlerine zarar verirler.Aynı zamanda bazı patojen bakterilerin insanlara geçişinde mekanik rol oynarlar.

populasyonlarının azaltılması için iyi gıda uygulamaları mutfaklarda gıdaları kapalı şişelerle içerisine girmesini önlemek ve hamam böceğinden tamirat sırasında sulama tıpalarının veya lağım çukurlarının kapaklarında delik olmasıyla sulara bulaşmasını önlemek hamam böceği populasyonu sınırlamak açısından önemlidir . Salgın haline geldiğinde, hamam böcekleri problem olmaya başladığında tek gerçekçi çözüm kimyasal mücadeledir.

Kimyasal kontrol hamam böceklerinin dolaştıkları yüzeylerde ve saklandıkları yarık çatlak ve deliklere yemler veya jeller rezidüel uygulamaya dayanır.İnsektisit direnci (bakınız bölüm 1.6)hamam böceği kontrolünde önemli bir problemdir ve önemli böcek türlerinden olan alman hamam böceğinin organoklorinlere ,organo fosfatlara,karbomatlara ve piretroitlere karşı direnç geliştirdiği saptanmıştır.Piperonil butoksit(bir monooksijen inhibatörü) ile kombine edilen piretroitler monooksijen direnç geliştiren alman hamam böceklerine karşı kullanılabilir.

9.1.Blattella ve diğer türler

Değişik evcil hamam böceği türleri değişik habitataları tercih etmektedirler; Blatta orientalis genellikle daha serin, nemli koşulları tercik eder: Blatella germenica , daha geniş aralıklardaki koşullara toleransı vardır ve daha kuru ortamları tercih etmektedir: Periplanata spp. sıcak, nemli koşulları seçer.

9.1.1.Hedef alan

İlaçlamalara başlamadan önce , yayılmanın yoğunluğu gözeltilmelidir ve maksimum hamam böceği aktivitesi yüksek ışıklı alanlarda tuzak kullanarak barınaklarının tanınması amacı güdülmelidir. Evlerde özelliklede ilaçlanması gereken yerler birincil olarak mutfaklar, hamam böceklerinin kaçtığı yerler ve barınaklarıdır. Süpürgelikler duvarların köşeleri lavabo altları ve buzdolaplarının çevresi ialçlanmalıdır. Özellikle sıcak ve nemli alanlara özel önem verilmelidir.Ticari alanlar:restoranlar mandralar yiyecek işleme tesisleri.İnsektisit uygulamasından önce bütün yiyecekler kaldırılmalı veya üzerleri örtülmelidir.Mekanik mücadele olarak hamam böceklerinin saklanabileceği delikler ve çatlaklar sıvanarak kapatılmalıdır.

9.1.2.İnsektisitler

Uygulama için herhangi bir insektisit seçmeden önce yerel hamam böceği populasyonunun insektisite karşı duyarlılığının değerlendirilmesi gerekmektedir.Yaygın olarak kullanılan insektisitler tablo 17 te listelenmiştir. Jellerin yemlerin kontrolü ve görüntülenmesi kolaylıkla olmaktadır , özellikle yem istasyonları hamamböcekleri tek tükse kullanılmaktadır ve bunlar kazayla temizlemeden etkilenmeleri çok daha az olmaktadır. Uygulanabildiği taktirde ,insektisite karşı dayanıklılığın oluşmasını engellemek için kullanılan insektisit sınıflarının değiştirilmesi tavsiye edilmektedir.Böcek büyüme düzenleyicileri hamam böceği kontrolünde kullanılabilir ama yavaş etki gösterdiklerinden yüksek etkili insektisitlerle kombine edilmeleri tavsiye edilmektedir. Bu kombinasyon , ergin hamam böceğinin juvenil gelişme davranışını azaltır , sonuçta yüksek derecede etkili uygulamadır.

9.1.3.Uygulama prosedürü

Rezidüel ilaçlamada elle çalıştırılan basınçlı sırt pulverizatörleri fanlı memeleri ile yüzeylere sisleme yapılması ve iğne memeler buharlarıyla ulaşılması güç yerlere ve çatkalara insektisit uygulamak için kullanılmaktadır. Genel olarak ilaçlama 4 l/100 m oranda 0.3-0.5 m ilaçlama bandı şeklinde yapılır. Pratik olarak iyice ıslatılarak ve ilaç bitene kadar uygulanır. Yiyeceklerin hazırlandığı ortamlarda ,gözeneksiz yüzeylerde emülsiyon veya akışkan konsentreler tercih edilir.hamamböceklerinin saklanma yerlerinde ise ıslanabilir tozlar tercih edilir.Su bazlı mikrokapsül konsantreler düşük dozlarda etkilidir,memelilere düşük toksikolojisi vardır ve uzun süreli rezidüel etkiye sahiptir.Ağır hamamböceği salgınlarında hızlı bir etki elde etmek için veya hamamböceklerini korunan alandan uzaklaştırmak için rezidüel uygulamadan önce bazen Pyrethrin aeresol kullanılır.

Duvarlardaki iç çukurlar ,çatlaklar ,yarıklar ve diğer kullanılmayan mekanlar için toz formülasyonlar kullanılır.Ama toz formülasyonların ıslak yüzeylerde ve nemli alanlarda kullanılmasından kaçınılmalıdır çünkü nem ilacın etkinliğini azaltır.Uygun alanlarda tozlayıcılar kullanılabilir.Tablo 17 de listelenen tozlara ek olarak borik asit ve silis jel zaman zaman kullanılmaktadır.Bu maddelerin çok düşük memeli toksikolojisi vardır ama yavaş hareket eder ve etkisi azdır

Çocukların ulaşamayacağı yem istasyonu veya jel pasta formundaki çekici tuzaklar zaman zaman kullanılmaktadır.Çekici tuzaklara % 1-2 oranında organofosfat ve karbomat insektisitler ve çekiciliği arttırmak için gliserin eklenebilir.Çekici tuzaklar hamam böcekleri tarafından sık sık ziyaret edilen alanlara yerleştirilmelidir.%I Cypermethrin ,%0.5 Alphacypermethrin veya %2 Diazinon gibi rezidüel etkiye sahip insektisit içeren ticari vernik veya cilalar duvarlara sürülebilir ve birkaç aylık rezidüel etkiye sahiptir.

Tablo 17:Hamamböceği kontrolünde kullanılan insektisitler.


a.i.aktif madde
a Iı sınıf ; orta derecede tehlikeli, III sınıf ; hafif tehlikeli, U sınıf ; normal kullanımında akut tehlikesiz
N.A. düzenlenmemiştir.


9.1.4 Uygulama sıklığı

Uygun yerlere asılan yapışkan tuzaklar uygulanan ilaçlama programının başarısını ölçmede kullanılabilir.Bu yapışkan tuzaklar düzenli olarak kontrol edilmeli ve eğer bir hafta sonra sağlıklı hamamböcekleri görülmeye başlanırsa ek bir ilaçlama yapılmalıdır.En azından yumurtalardan yeni çıkacak ninfleri(sıcaklığa bağlı olarak) öldürmek için bir ay sonra ek bir ilaçlama yapılmalıdır. Eğer böcek büyüme düzenleyicileri kulanılacaksa nimfler gelişmelerine devam edebileceğinden tuzak kullanımına da devam edilmelidir.

9.1.5 Önlemler

Yiyeceklerin ve yiyecek hazırlama yüzeylerinin ilaçla kirletilmesinden
kaçınılmalıdır. Hayvanat bahçeleri veya pet shoplar gibi özel durumlarda toz veya rezidüel ilaçlamalar yerine yemler veya jeller daha uygundur. Güvenlik önlemleri nedeniyle toz ilaçlar mutfaklarda kullanılmamalıdır.Bazı formülasyonlar duvar kağıtlarında kumaşlarda ve zeminde leke bırakabilir. Bazı sprey formulasyonlar duvar kağıtları, zemin parkeleri ve diğer ev malzemelerine uygulanabilir.

10 KENE ve AKARLAR

Bu bölüm birinci bölümdeki uygun vektör kontrol yönteminin seçimi ve pestisitlerin kullanımı ve ikinci bölümdeki pestisitlerin güvenli kullanımı ile uygulama ekipmanları hakkındaki bilgilerin hepsi birlikte düşünülmelidir.

Keneler , insanlarda hastalığa neden olan çok sayıda patojenin vektörüdürler. Zootonik oldukalarından dolayı kontrol metotları yabani konukçuların hakkında bilgi sahibi olunması kontrol metodlarının saptanması için gereklidir. Afrika’da insanlarda beslenmeye yüksek oranda adapte olmuş muhtemelen yalnız Ornithodorus moubata keneleri tarafından taşınan kene kaynaklı sarıhumma hastalığına bulaştırdığı düşünülmektedir. İnsanlar, fark ettiklerinden üzerlerinden attıkları için insanların konukçusu olmaya adapte olmamışlardır, nadiren kenelerin tam olarak beslendikleri konukçusudurlar, ergin keneler ve bazen zayıf olgunlaşmamış kenelerin konukçusu olurlar.

Keneler ve akarlar, çiftlik hayvanlarında zararlı olduklarında insanlarda ekonomik olarak etkilidirler.Kenelerin kontrolündeki literatürün çoğunda hayvanlara uygulamalrda akarisit önerilmektedir ve insanlara hastalığı bulaştıran bu hayvanların mücadelesinde daha farklı bir yaklaşım kullanılması gerektiği bilinmektedir. Akarların ve kenelerin halk sağlığı açısından önemi kenelerin çoğunlukla nimf ve larva dönemleri esas alınarak yapılan mücadele ile patojenlerin taşınma riskinin azaltılmasıdır. Çiftlik hayvanlarında böyle bir mücadelenin yapılması özellikle de köpeklerde insanlara bulaşmasını büyük oranda azaltacaktır.

Ixodidae familyası kenelerinin sert olarak bilinir çünkü iskeletvari yüzey, scutumları ve dorsal yüzeye sahiptirler. Hayat çemberindeki safhalarına bağlı olarak sert kenelerin ve trombiculid akarların yakalanması günlerce haftalarca sürebilir. Argasidae familyası keneleri yumuşak keneler olarak iskeletvari scutumları yoktur, buna rağmen beslenmeden senelerce yaşamını sürdürebilmektedir. Yumuşak keneler çabuk beslenirler, uzun süreli yapışmazlar. Ornithodorus moubata grubu kenelr yüksek derecede evcil olup insanlarda beslenirler konukçularıyla yaşam çemberi birleştirmiştir. Otobius megnini yumuşak kenelergenellikle atlar ve sığırlarda asalaklardır ancak insanlara bulaşabilir ve olgunlaşmamış safhalarında kulak dışında veya kanalında beslenerek ateşli tahribata neden olabilirler.

Bütün kene türleri güçlü habitata özelleşme gösterirler. Dağılımları çoğunlukla iklimsel faktörler mikroklima skalasındaki vejetasyonda veya yuvalandıkları konukçularının barındıkları alanlardır. Bu keneye modifikasyon için olanak sağlamaktadır. Keneler konukçu çevresiyle sınırlanmıştır , bundan ötürü haraketli haşarelerden daha zor olarak çevresine akarisit uygulanması pek kolay değildir.

İnsanlara direk saldıran akarlar iki kategoride incelenebilir: trombiculid akarlar , larva keneler gibi beslenirler, ateşli tahribata neden olur ve tifoya neden olan patojenleri taşırlar ve sarcoptic ve demodectic akarlar direk insan derisinde beslenir ve deri iltihabına neden olur.

Kenelerin konukçularına vejetasyondan veya zeminden yapışması gerekmektedir, salgının önlenmesi için uygun kıyafetler, çoğunlukla uzun pantalonlar altına uzun çoraplar, dışarda ise botlardan oluşmaktadır. Ormanlarda veya tarlalarda çalışanlar için omuzdan elastik kollu ceketler veya uzun kolu gömlekler kullanışlıdır.
Direk olarak deri veya giysilere uygulanan repellentler bu haşerelerden korunmak ve maruz kalma riskini azaltmak için uygun yoğunlukta kullanılıyorsa etkilidir.(bölüm 15.1)

10.1.1.Halk sağlığında önem teşkil eden kene ve akar kaynaklı patojenler

Ixodes ricinus ve I. Persulcatus sert keneleri tarafından taşınan kene kaynaklı encephalitis flavivirüs Avrupa’da görülmektedir. Hastalık ‘Orta Avrupa encephalitis’i ve ‘Rusya bahar-yaz encephalitis’isimlerini içermektedir ancak şimdi bunlar kene kaynaklı encephalitis olarak adlandırlır. Ktasanur orman hastalığı virüsü bir flavivirüstür ve Haemaphyalis spinigera sert keneleri Hindistan’da encephalitise neden olmaktadır. Omsk haemorrhagic humma virüsü Rusya Federasyonunda Dermacentor reticulatus sert keneleri ile taşınan bir flavivirüstür. Powassan virüsü Kuzey Amerika’da ve Rusya Federasyonunda encephalitise neden olmaktadır ve Ixodes ,Dermacentor, Haemaphyalis cinsinin sert kene türleri ile taşınır. Colorado kene virüsü sarı hummaya neden olan bir orbivirüstür ve D. Andersoni ile Kuzey Amerika’da taşınmaktadır. Crimean-Congo haemorrhagic humma virüsü belirtileri genelleşmiş özellikle haemorrhage ve Asya’da , Avrupa’da ve Amerika’da Hyalomma marginatum marginatum, Hyalomma truncatum ve D. Marginatus gibi sert kene türleriyle taşınan bir nairovirüstür.

Rickerttsia rickettsii riketsiyal bakteri Rocky Dağlarında benekli humma ya neden olmuştur ve Kuzey Amerika’da D. Variabilis ve D.andersoni ile taşınmaktadır. R. conorii boutonneuse humması Mediteryan benekli humma gibi olduğu bilinmektedir, kene ısırması humması veya kene tifusu ve Eski Dünya’nın birçok ülkesinde çoğunlukla sert kenelerle Rhipicephalus sanguineus ve Dermacentor, Ixodes , Haemaphyalis keneleri ile taşınmaktadır. R. Tsutsugamushi (R. Orientalis) trombiculid kenelerle çoğunlukla Leptotrombidium cinsi özellikle L. Akamushi ve L. deliniense taşınmaktadır. Bu Kuzeydoğu Asya’da tifoya neden olmakatadır.

Borrelia burgdorferi ve spirochaete ile yakın ilşkili türler Lyme borreliosis neden olmaktadır ve Asya’da, Avrupa’da, Kuzey Amerika’da Ixodes cinsinin sert keneleriyle taşınmaktadır.
B. duttoni yumuşak kenelerden Ornithodoros moubata complex ile taşınarak Afrika’da kene kaynaklı hummaya neden olmaktadır. Borrelia nın diğer birçok türüde birçok ülkede hummaya neden olmaktadır. Francisella tularensis, su-kökenli, uçma-kökenli veya birçok yabani hayvanlara kene kökenli olabilen coccobacillustur ancak kolayca insanlara enfelte olabilirler özellikle hayvanlarla temas eden kişilerde daha çok görülebilir. İnsanlarda, tüm dünyada sık görülen tularaemia ya neden olmaktadırlar.
Babesia türleri haemoprotozoa oalrak insanlarda splenectomy e bağlı olarak bağışıklık sistemini zayıflatarak babesiosise neden olurlar. Malaria da olduğu gibi ateşlenme sendromu görülmektedir ve hastalığın müddetine karar verilememktedir. B. divergens ve B. major Avrupa’da çoğunlukla Ixodes ricinus ile taşınmaktadır ancak B. microli I. Dammini ile insanlarda babesiosisin nedeni olarak Kuzey Amerika’da dalak ta taşınması gösterilmektedir.

10.2 Kenelerin ve akarların neden olduğu parazitik hastalıklar
Bazı kenelerdeki beslenme aktiviteleri kenelerin safhaları ve bazı ırklarda salyalarındaki doğal( genel olarak fonksiyonel değildir) zehirlerinin sonucu olarak parazitlik görülmektedir. Sert kenelerden Avustralya’da Ixodes holocylus , Kuzey Amerika’da Dermacentor andersoni ve D. variabilis insanlar için en önemlileridir. Felç çocuklarda öldürücü olabilir.
Sarcoptes scabiei keneleri beslendikleri konukçularını epidermisini oyarlar. reaksiyonlar kenelerdeki dışkılar antijenik materyaller sacbies olarak bilinen kaşıntılarla belirerek hiperhassasiyet başlatırlar. Demodex keneleri konukçularının saç diplerini istila ederler ama buna rağmen kaşıntı yapmazlar nadiren saç diplerinde kaşınma görüülmektedir.
Trombiculid akarların deriye yapışmasıyla sonuçlanır ve kabarcıkla kaplanma gibi durumşara yol açar. İnsanlara salgına yol açan türler tipik olarak Leptotrombidium akamushi, L.deliniense, , eutrombicula alfreddugesi ve Trombicula autumnalis tir. Kenelerin birçok cins ve türü larva ve nimfleri insanlara çok sayıda saldırabilirler deride hiperhassasiyet lezyonlarına ve pruritik ateşlendirici gibi durumlara neden olabilir.
Yumuşak kenelerin Argas türleri ve Dermanysus türleri gibi derimsi akarlar çiftlik çalışanları çiftlik hayvanlarındaki salgınlarla ısırmalara yol açmaktadır.
10.3 Akarisitlerin kapalı alan uygulamasında
Evler Ornithodoros moubata complex türünün birincil habitatları olduğu insanlarda beslenmesinden dolayı ilaçlanmaktadır. Yaşam çemberindeki bütün safhalar çatlak ve yarıklarda alçak duvarlarda ve zeminde özellikle çamur tuğla veya harçtan yapıldığında görülmektedir. Keneler gceleri saklandıkları yerlerden çıkarlar ve uyuyan insanlarda beslenirler. Aynı keneler çiftlik domuzlarınd da beslenirler.Enfeksiyon riskini azaltmak için en etkili olan evin hijyeni ve ev için önerilen standart talimatlara uyulmasıdır. Yatakların ayaklarına metal veya tahta ayaklık yağa batırılarak takılması etkili olabilir. Ağır ıslandırıcı akarisit spreyi yüzeye uygun konsantrasyonda atmak için gerekli ölçümler yapılmalıdır. Tanzanya Birleşik Devletlerin de kene kaynaklı humma hastalığının mücadelesi için yapılan bir araştırmada sivrisinek tuzaklarına pyretroit uygulanmasına ek olarak kenelerin çıktıkları toprak zemine de ilaçlanmıştır. Evlerde yaşayan köpeklerin Rhipicephalus sanguuineus mücadesi için akarisitle ilaçlanabilir. Yaşam çemberinin bütün safhaları böyle evlerde çatlak ve yarıklarda, zeminde geçirirler. Duvarlara ve zemine ağır ıslatıcı sprey direk oalrak uygulanır.
Yüzey uygulamları için çoğunlukla elle çalıştırılan sırt pülverizatörleri kullanılır. Yüzey ilaçlamaları için uygun akarisitler tablo 18 da listelenmiştir.

Tablo 18:Kene ve akarlar için kapalı alan uygulamalarına uygun insektisitler

a.i.aktif madde
a Iı sınıf ; orta derecede tehlikeli, III sınıf ; hafif tehlikeli, U sınıf ; normal kullanımında akut tehlikesiz



10.4 Akarisitlerin açık alan uygulamaları

Rezidüel akarisitler ağır salgınlarda kenelere trombolucid kenelere salgının patojenin taşınması için yüksek risk içerdiğinde uygulanabilir. Bu metod pahalıdır ve haşare kontrolünde kullanılmasından daha az etkilidir çünkü keneler sıklıkla zemin seviyesinde sabit mikro habitatların lenf sistemlerinden daha fazlasına ulaşamaz ve yumurta bırakma veya tüylerini dökerken zeminde çatlaklarda bulunurlar . Böyle uygulamalar en iyi vejetasyonu temizlemede ve hijyeninde tamamlayıcı olarak kullanılır.

Trombiculid kenelerinin sadece larvaları ; çoğunlukla pire olarak bilinirler, kanla beslenenler, erginler ve nimfler; diğer arthropodlarda serbestçe yaşayarlar. Kene larvaları doğal olarak küçük memelilerde beslenirler ve yüksek habitat özgüllüğüne konukçuların ekolojik koşullarına sahiptir. Tipik olarak, ikincil olarak çalı vejetasyonunda ve üretim yapılan tarım alanlarında bulunur. Vejetasyonun temizlenmesinde trombiculidlerin mücadelesinin bazı etkileri vardır ancak kesinlikle salgının odağını lokalize etmek zordur . Kemirgen populasyonlarını azaltmakta etkilidir. Uygun kıyafet giyilmesi ve kimyasal repellentlerin kullanımı trombiculidlera saldırması riskinin azaltılmasında etkilidir.

Tablo 18 da listelenen akarisitlerden bazıları örneğin carbaryl , propoxur, deltamethrin ve λ – cyhalothrin açık alan uygulamalarında kullanılabilir . Sıvı formulasyonlar sırt pulverizatörleriyle veya araçlara monte edilen cihazlarla en iyi şekilde uygulanabilir. Pellet formulasyonlar, vejetasyona penetre olabildikleri ve akar mikrohabitatlarına ulaşabildikleri için , zemin ilaçlamasının yapılacağı alanlarda kullanılmalıdır. Su yollarının ve yakın alanların ve hedef olmayan organizmaların kirletilmemesine önem verilmelidir.


10.5 Çiflik hayvanları konukçularındaki kenelerin mücadelesi

Köpeklerde Rhipicephalus sanguineus mücadelesinde hayvansal preperatları, akarisit uygulanmış tasmalar , şampuanlar veya yağımsı toz veya dökme formulasyonlar ufak bir uygulamadan sonra deriye nüfus ettiklerinden uygulanabilir. Çoğunlukla kullanılan akarisitler: amitraz, carbaryl, fipronil ve permethrindir.

İnsanlarda Otobius megnini salgının riski sığırlara hayvansal akarisitlerin toz, daldırma veya sprey formulasyonları ile azaltılabilir. Atların ahırları için satılan insektisitler kene mücadelesinde oldukça etkilidir.Her iki konukçu türünde de veya dökme formulasyonların kulaklara dökülmesi çok daha ekonomiktir. Genel olarak kullanılan insektisitler; amitraz, permethrin ve propoxur dur. İnsan kulağına kulak kanalından kenelerin bulaşmasını önlemek için ilaçlamak gerekmektedir.

Kuzey Amerika’da Ixodes dummini kenelerinin beslenmesiyle taşınan Borrelia burgdorferi nin enfeksiyonu ile mücadelede sistemler uygundur. BU sistemlerde , permethrin uygulanmış pamuk , yün olgunlaşmamış kene ve Borrelianın doğal kemirgen konukçularının habitatlarında fare yem kutularına yerleştirilir.Fare bu yemi kürküne alır. Bu sistem kene populasyonunu azaltır ancak kar amaçlı uygulanabilirliği sınırlıdır.


10.6 İnsanlara direk uygulama ile akar mücadelesi

İnsanlara akar bulaşması hastalığa yol açmaktadır, genellikle bu durum fakir yaşam koşullarına sahir alanlarda veya bağışıklık gelişiminde görülmektedir. Sarcoptidae ‘uyuz hastalığı akarları ’ olarak bilinirler. Sarcoptes scabei var. Hominis insanlara özelleşmiştir ve insanlarda uyuz hastalağına sebep olurlar ancak bazı türlerin varyeteleri domuzlarda, sığırlarda, develerde ve yabani hayvan türlerinde görülmektedir. Hayvanlardaki bu salgın
insanlarda salgınlara yol açabilir ancak ağır salgınların olmasına izin verilmemelidir. Akarlar insan epidermisinde özelliklede nemli alanlarda beslenir ve ürer. Antijenik proteinler dışkılarınla dermal hiperhassiyet reaksiyonları aconthosis ( hücre katının kalınlaşması) ve pruritusa yol açarlar.

Kıyafetler çok sıcak suda yıkanarak veya % 1.0 permethrin acarisit sisleyerek uygulanabilir. % 0.1 lik γ –hexachlorocychexane (lindane) organoklorin akarisitle ve % 25 lik benzyl benzoate solusyonları enfekteli kişiler akarisit uygulamaları kullanılır. Birçok ülkede günümüzde lindane yayılmıştır. Avermectin antiparazitlik materyal ivermectin oral formulasyon kliniksel araştırmalar da Sarcoptes salgınına (scabies) karşı etkilidir ancak avermectin henüz sadece hayvansal kullanım için ruhsatlandırılmıştır.

Demodex kene türlerinden D. folliculorum insanların genel saldınlara yol açarlar ancak pek sık görülmemektedir ve hastalığa yol açmazlar.Epidermisin içerisinde yaşarlar ancak saç diplerindedirler. Nadir koşullarda, salgın kirpiklerde de görülebilir, blepharitise yol açarlar ve bazen başta görülürler. Antiparazitik uygulamalar %5 lik permethrin merhemi top şeklinde uygulanarak sağlanabilir.

11. AKARLAR

Bu bölüm birinci bölümdeki uygun vektör kontrol yönteminin seçimi ve pestisitlerin kullanımı ve ikinci bölümdeki pestisitlerin güvenli kullanımı ile uygulama ekipmanları hakkındaki bilgilerin hepsi birlikte düşünülmelidir.

Acari: Pyroglyphidae akarları ev tozlarında görünebilir populasyonlardır. Dermatophagoides spp. dünya çapında ev tozlarında görülen akarların %70 ini teşkil etmektedir, en yaygın olan iki tür ise; D. pteronyssimus ve D.farinea. Üçüncü sırada ise Euroglyphus maynei dir.

Ev akarlarının yoğunluğu ve dağılımı lokasyona ve mevsime bağlı olarak değişmekle beraber, çoğunlukla nemle alakalı olarak yoğunluğu artmaktadır. Kritik neme bağlı olarak salgı bezlerinde yükselen su miktarı eğer 15-30oC de ve %55-73 e eşit veya daha fazla su kaybetmektedir. Ev akaraları için optimum nem % 70-75 nem 20-25 oC dedir (Bazı türlerde değişiklik olabilmektedir)ve bu koşullar altında en yüksek büyüme populasyon oranı ve potensiyal üremeyi gerçekleşeceklerdir. Akar populasyon yoğunluğunu azaltmak üzere yapılan herhangi bir ölçme faydalı olduysa bu sıklıkla yapılmalıdır. Gelişimin uzaması için gerekli zaman , sıcaklığın ve nemin düşmesine bağlıdır. Bu akarların neden şilte ve kanepeleri halılardan veya zeminden ziyade tercih ettiklerini ve şilte yada yatak gibi yerlerde kalarak uygun nem ve sıcaklığı bir sene boyunca sağlamaktadırlar ve buraları bol miktarda gıda kaynağı sağlamalarını içerir: insan derisini parçalanarak kanatılması .

Ev akarları proteaslarıyla insan derisini kanatarak beslenirler. Allerjenik glikoproteinli iki esas ev akarı türü: Der p 1 ve Der f 1dışkı pelletlerinde bulunur. ev tozu rahatsız ettiği zaman havaya kalkarlar çapları 20μm a gelir. Her dışkı partikülü 0.2 ng allerjenik madde hassaslaştırmakta ve astım, atopik dermatitis ve uzun süreli burun iltihanı gibi insan alerjilerine yol açmaktadır.

Gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde atopik koşulların hakim olmasından dolayı dünya çapında artmaktadır. 1998’de yayınlanan bir çalışma , astım belirtilerinin Avustralya’da ve Yeni Zellanda’ da %20-30, Brezilya’da % 15-25, Hindistan’da % 5-20, Kuzey Afrika ‘da % 15, Britanya ‘da % 15-35 göstermektedir. Ev akarlarının alerjisine maruz kalmalara bağlı olarak yaygınlığı daha da artacaktır.

Önemli ölçüde kontrol etmek için maruz kalma < 2 μg Der p 1’e azaltılmalıdır(ev akarları- atopik direnç ) ve tercihen < 1 μg/ g veya toz başına 100 akar/g olmalıdır. Eradikasyon olası değildir.





11.1.Akarların kontrolü

Evlerdeki akarların seviyesini ve alerjenitelerini azaltmak için belli aralıklarla evlerde direnç gelişiminin aşağısında tutmak için maruz kalma kontrolleri yapılmalıdır. Bu örnekler alnıarak, genellikle elektrik süpürgesinden , 1 m2 lik halı parçası alınarak veya 2 dakika oturulan minderden parça alınarak yapılır. Toz, elekten geçirilir ve tartılır ve akarlar yüzdürme veya filtre edilir ve sayılır . Maruz kalma için tekrarlanan ölçümler birim alandaki akar sayısı birim ağırlıktan daha çok tercih edilir, toz uygun bir yere boşaltılarak, karıştırılır, denenir. Özelleşmiş immuno(bağışıklık) çalışmaları enzyme –linked immunosorbent assay( ELIZA testi)saflaştırılmış allerjenlerin miktarının sınıflandırımlası kullanılır. toz örneğindeki klinik olarak başarı elde etmek için yeterli değildir evlerdeki tozlarında ortadan kaldırılması gerekmektedir.Bu akarlardan daha az zaman ve labaoratuvar örneği almayı gerektirir.

Mücadele de ev akarları nerede en yoğun ve alerjenik ise orası hedeflenmelidir. İnsanlar 6-8 satlerini kanepeleri, yatakları ve yastıklarında geçirdiklerinden buraları en kritik yerlerdir.

İlk olarak, ev akarları ve allerjenitelerinin alerjik koşullar altında risk faktörleri çerdiği kabul edilmelidir ve laboratuvar çalışmaları ile akarları azaltmak için evlerde birçok girişimde bulunulmuştur. Bu evcil habitatlarının değişmesi, tamamen uzaklaştırılması , kimyasallarla yada onların büyümesini sağlayan şeylerin daha az bulunmasına olanak sağlayarak olur. Akarlara karşı bütün kliniksel metotlar özellikle tek metot kullanıldığında başarılı olmamıştır. Uygulamadan 6 ay sonra etkinliği test edilmelidir. Dahası, entegre uygulama yakşaımı ile ölü akarlar sayılır ve alerjiye neden olan maddelerin uzaklaştırılması gerekmektedir.

İdeal olan kontrol ölçümleri;

• uzun vadede etkilidir, 6 ay aralıklarla yapılan çalışmalar astım hastalığında azalma görüldüğü saptanmıştır.
• Astım hastaları için uygun olmalı, örneğin koşulları ağırlaştırmayan
• Ev kullanımına uygun olmalı
• Basit ve ucuz olmalı
• Alerjiye neden olan maddelere maruz kalma < 2 μg Der p 1 veya toz başına 100 akar/g olmalıdır.

11.2 Ev akarlarının kimyasal kontrol metotları

Evlerdeki akar alerjiye neden olan maddeleri (örneğin tannic asit, benzyl tannate)denature eden kimyasallar ve giren akarların besin sağlayıcıları olan fungusları öldürmek (örneğin antifungal antibiyotikler) veya direk akarları öldürmek(akarisit) kullanılmaktadır.

Tannic asit, ile 20 ml/m2 sisleme yapılarak 1-2 ay için alerjiye neden olan maddeler seviyesi azaltılabilir ancak dikkatli bir şekilde kullanılmazsa simptomları azaltmaktan ziyade atopik özellikler arttırabilir. Antifungal antibiyotikler natamycin gibi (Tymasil diye pazarlanan , 3 kere 600 mg/ m2 olarak bir yıl boyunca) kullanarak ev akarları populasyonlarını ve alerjiye neden olan maddelerin seviyelerini realistik koşulların altına indirmeyiniz. Fungisitlerin ugulanması ev akarları seviyesini arttırabildiği gibi azaltadabilir.

Birçok akarisit laboratuvar da ev akarlarını öldürmede etkili bulunduğundan ticari olarak uygundur , evlerdeki karışım yapılarak uygulamaları da uygun bulunmuştur ve kiliksel olarak gelişimlerine dair bir bilgi sınırlı yada yoktur. Etkinlikleri uygulama metodundan ( örneğin doğal yada sentetik dokumalı halılar veya kısa yada uzun ipleri), alerjiye neden olan maddelerin doldurulmadan önce karıştırılması ve uygulanan subsrate gibi faktörlerden etkilenir.

En yaygın olarak kullanılan akarisit Benzyl benzoate tır. Genellikle halılarda yaylı yataklara göre daha etkilidir , çünkü yaylı yataklardaki alerjiye neden olan maddeler böyle geniş bir rezervuara sahiptirler ve akarlarla uygulanmayan yataklarda ve halılarda yatak odasında uygulanmasını hızla takiben tekrar salgın yayılmaktadır. 2g/m2 dozunda şampuanı kullanılarak halılara uygulanan organofosfat primiphos-methyl (veya yumuşak eşyalara aeresol şeklinde) veya bir aerosol olarak yumuşak mobilyalara uygulanarak hem canlı akar sayısını hemde alerjiye neden olan maddeleri azaltır, kısa dönemli etkiye sahiptirler, uzun süreli etkiye sahip olması için bazı uygulamalar yapılması gerekmektedir. Bu ev uygulamlarında güvenliği artttıracaktır, uygulamalarda özellikle yataklar ve kanepeler gibi yakın temasta bulunana yerler hedef alınmalıdır.

Permethrin gibi sentetik pyretroitler ve D-phenothrin insanlarda Benzyl benzoate ve organofosfatlardan daha düşük simüle etkisine sahiptir. Permethrin, laborotuvar testlerinde karşı D. Pteronyssinus ve D. Farinae etkilidir. Pyretroitrin bazlı aerosoller fungisit içerebilmekte olup, endüstriyelleşmiş ülkelerde ev ortamında kullanımı uygundur. akarisit içeren sisleme aerosolleri , ev akarlarını öldürmede etkili olabilimektedir, ancak tekrarlanan uygumalar gerekmektediri buda astım hastalrının sislemede kazaeseri solunumunla tahrişe neden olabilmektedir. Ev kullanımı için yatakların 450 mg/ m2 dozunda permethrin ile ilaçlanması daha uygundur. Yavaş salınımlı permethrin’in en az 27 ay gibi önemli derecede azaltmaktadır ve hiçbir simüle etkisi atopik olmayan özeelikleri bulunmamıştır. Permethrinin uygulandığı yataklardaki astım simptomlarını azaltmaktaki etkinliği test edilmiştir.

Ev akarlarının kimyasal ekolojileri akarisit uygulanan tuzaklara ev akarlarını cezbedetmek üzere semio-kimyasal cezbedicilerin potensiyel kullanımları nedeniyle dikkat çekmektedir.Bu etkili bir uygulama için gerekli akarisit miktarını azaltacaktır, böylece simüle etkisinin potensiyal riski azalacaktır.

Bununla birlikte, ev akarları alerjiye neden olan maddeleri dikkat çekecek şekilde stabildir, 18 ay boyunca aktiftirler. En çok etkili akarisitler sadece canlı akarları öldürürler ve akarların daha sonraki erken büyümelerini sağlayan alerjiye neden olan maddeleri yok eder. Böylece akarisitler, kliniksel olarak izolasyonda etkili olurlar ve dahası yapılan ölçümler de mevcut olan alerjiye neden olan maddelerin elektrik süpürgesiyle çekilerek uzaklaştırılması gerekmektedir.

11.3 Kimyasal olmayan anti-akar ölçümleri

11.3.1 Habitatın uzaklaştırılması
Kliniksel gelişimler yatak odası halılarının yerine ahşap yada vinyl zemin kaplaması yapıldığında gözlemlenmiştir. Yatakları ve yatak örtülerinin değiştirilmesi kısa süreli etkili bulunmuştur, çünkü yeni yataklar yumuşak mobilyalardan veya halılardan hızla enfektelenmiştir.

11.3.2 Tozun uzaklaştırılması

Canlı ev akarları elektrik süpürgesiyle çekilmeye karşı dayanabilir, çünkü halıya emici ağızlarınla halı tüylerine yapışıp ayaklarınla tutunmaktadırlar. Elektrik süpürgesiyle tozun uzaklaştırılması tek başına alerjiye neden olan maddelerin seviyesini azaltmaktadır ancak uzun süreli etkisi başarılı olmayacaktır çünkü canlı kalan akarlar alerjiye neden olan maddelerin reservuarı yeniden dolcaktır . Günümüzdeki bazı model elektrik süpürgeleri tanecikli hava filtreleri yüksek etkinlik içermeleriyle, > 1μm partikülleri önlemek için uygun şekilde oturtulduğunda kullanımı uygundur. Astımlı kişiler elektrik süpürgesi şiddetli alerjiye neden olan maddelerin kullanımı sırasında havaya kalkması nedeniyle kullanmamalıdır.

11.3.3 Dondurma ve ısıtma

Yatak örtüleri > 55 oC de yıkanmalıdır. Yumuşak mobilayalardan ufakları örneğin çocukalrın oyuncakları polyetilene torbalara konulmalıdır ve ev akarlarının ödürülmesi için derin dondurucuda gece boyunca bekletilmelidir. Halılara ve yumuşak mobilayalara deneyimli personel tarafından uygulanması ev akarlarının yoğunluğunu azaltmakta etkilidir ancak tekrarlanan uygulanmalar uzun sürei etkinliği korumak için gereklidir ve bu pahalı olabilmektedir. Aksi takdirde, halıların buharla yıkanması da akarların öldürülmesinde ve alerjiye neden olan maddeleri azaltmakta kısa süreli olarak etkilidir.

11.3.4. Nemliliğin azaltılması

Oda sıcaklıklarında , kapalı alan nemini azaltmada kış ayları boyunca <7.0 g/kg veya % 45 bağıl nem normal oda sıcaklığında ev akarları seviyesini azaltmaktadır. Danimarka’da ‘İklim terapisi’ merkezi mekaniksel havalandırma ısıtma birimleri ile astım hastalarında akarlar karşı alerjiye neden olan maddelerin simptomlarını iyileştirme arasında ilişki olduğu görülmüştür ancak Britanya ‘da bu görülmemiş , evlerdeki iklim nemli ve enerji Danimarka’dan daha az etkili bulunmuştur. Benzer olarak Britanya’da akar alerjiye neden olan maddelerin seviyelerini nem gidericiler pek önemli derecede azaltmamıştır.

11.3.5 Yarı-geçirgen kasalar

Yarı-geçirgen kasalar alerjiye neden olan maddelere karşı bariyer oluştururlar vehava sirkülasyonunu sağlarlar ve plastik köşelere göre daha rahat uyumaya elverişlidirler.
Bu kasalar yataklarda kullanımı uygundur ve astım simptomları konusunda uzun dönemli kliniksel gelişimler kaydedilmiştir. Yatak örtüleri > 55 oC de yıkanmalıdır ve yüzleri sürekli değiştirilmelidir, halıların, bazaların içlerinin , kasaların üzerleri düzenli olarak yıkanması alerjiye neden olan maddeler yaşamaya devam etmemeleri için gereklidir. .