PESTİSİTLERİN GÜVENLİ KULLANIMI

Aşağıdaki tavsiyeler vektör kontrolü için çevre sağlığı programlarından sorumlu kişiler için bir rehberdir.

2.1.Güvenlik önlemlerinin genel prensipleri

Bütün insektisitler insanlara bazı derecelerde toksiktir; buna rağmen vektörleri ve haşareleri öldürmek için gerekli olandan fazla dozlar genellikle akut olarak zehirlidir. Pestisitlerin güvenli kullanımın anhtarı tehlikeli kimyasalların kullanımı boyunca güvenli olmayan maruz kalma olasılıkları minumuma indirmektir. Dahası bu ilaçlar kullanılırken dikkat edilmelidir, özellikle ilacı kullanan ve ilaçlanan evdeki insanlar herhangi bir ilçalama programının ayrılmaz parçasıdır.Güvenlik önlemlerinin genel prensipleri kapalı alan rezidüel ilaçlamalara önem verilerek aşağıda tartışılmaktadır.

2.1.1.Toksikoloji ve tehlike

Güvenlik önlemlerini tavsiye ederken ,hem formülasyon dahil insektisitin yapısı hemde tavsiye edilen uygulama metodu dikkate alınmalıdır.Pestisitin insanlara ve diğer memelilere potansiyel tehlike ölçüsü ,belli bir test hayvanı populasyonunun %50 sini öldürmek için gerekli kg vücut ağırlığına düşen tahmini mg aktif madde miktarını gösteren akut /oral veya dermal LD50 değerlerinden elde edilebilir .Bu değerler çeşitli bileşiklerin test hayvanlarına akut toksikolajilerini temsil etmesine rağmen ,bir pestisit arazide kullanıldığında gerçek tehlikeyi tam olarak göstermez.Tehlikeyi etkileyen faktörler:paketleme çeşidi,üründeki pestisitin konsantrasyonu,uygulama metodu,uygulanacak alan veya yüzey miktarı ,ilaca maruz kalan hayvan türleri ve yaşları cinsi .Özel bir pestisit formülasyonunun seçiminde sıçanlar için akut /dermal LD50 değerleri kontrol edilmelidir,Çünkü piyasada bulunan çeşitli formülasyonlar farklı değerlere sahip olabilir.

organoklorin insektisitleri ve tabiki organofosfatların düşük dozlarına bağlı olarak uzun süreli maruz kalma hassasiyeti ve zehirliliği nedeniyle pyrethroid insektisitlerin kullanımı geçen iki on yıldır artmıştır.Pyretroitler ,aslında yüksek toksikolojiye sahip olmalarına rağmen aslında çok güvenli insektisitlerdir.Çok düşük dozlarda böceklere karşı etkilidir ve bu yüzden memeli toksikolojisi yüksektir.Hatta düşük konsantrasyonlara sık sık maruz kalma durumunda (sivrisinek tuzakları kullanıldığında) toksikoloji riski uzaktır çünkü kan dolaşımına ulaşan herhangi bir pyretroit daha az toksik olan bileşiklere metabolize olacaktır.Tavsiye edilen konsantrasyonlarda ve uygulama için gerekli önlemlerle pyretroitlerin kullanımı uygulayıcıya çok az tehlikelidir.Ama deri tahrişinden kaçınmak için gerekli önlemler alınmalıdır. 2.2.2 bölümünde pyrethroilerin daha fazla tanımına ulaşabilirsiniz.

Tehlike doğal özelliğinde tehlkeli bir etkisi mevcut olandır. Risk olasılı zaralı bir etkiye maruz kalma sonucu bir kısmi tehlikedir. Zehirlilik için tehlikeli bir kimyasala maruz kalmalıdır. Tehlike ile risk aynı şey değildir,

2.1.2.Tedarikçiler ve ekipman

Bir vektör kontrol kampanyasının planlanması güvenli taşıma ve pestisit konsantrasyonunun depolanmasını içermelidir.Bu ürünler insanların yaşadığı odalarda ve yiyeceklerin muhafaza edildiği yerlerde depolanmamalıdır.Bu ürünler direkt güneş ışığından ve yağmurdan korunmalıdır.Çocuklardan uzak tutulmalıdır.Bu ürünleri kullananlar bu işi yapamaya yetkili kişiler olmalıdır.(Bakınız bölüm 17.1.8)

Bütün pestisit ambalajları içeriği tanımlayacak şekilde etiketlenmeli ve bu etiket operatör için kapsamlı bilgiler içermeli ve dikkat edilmesi gereken hususları içermelidir.Pestisiti dağıtmak için kullanılan ekipman WHO nun genel ve özel tavsiyelerine uymalıdır.Ekipmanda herhangi bir kusur olup olmadığını anlamak için düzenli ve sistematik gözlemler yapılmalıdır.


2.1.3.Güvenlik için sorumluluklar

Bir pestisitin kullanımını onaylayan herhangi bir otorite uygulamanın uygun gözetim altında yapıldığını onaylamalıdır.Bazı örneklerde danışmanlar veya teknik uzmanlar lokal medikal ve çevre sağlığı programlarının sprey takımları ve ölçme aletlerinin çalıştırılması, kazaeseri zehirlenme durumundaki antidotların provizyonunu içeren uygulamalar için yapılacak faaliyetlerin organizasyonu konusunda özel eğitim vermek için işe alınmak zorunda kalınacaktır. Herhangi bir alanı ilaçlayacak uzman sağlıklı bir sisleme için personele ve uygulanan yerde yaşayanlara karşı esas sorumluluğu alacağından sağlık çalışanı ile birlikte bazı aralıklarla tanıtım yapılmalıdır. Saha çalışmasının lideri ve diğer operatörler doğru dozajı sağlamak için uygulama oranları hakkında bilgilendirilmelidir.


2.1.4.Güvenlik eğitimi

Pestisitlerin kullanımıyla ilgili güvenlik sağlanmalıdır: 1-medikal uzman için ,entomolojist için ,mühendis için veya sağlıkçı için ,diognatik önlemler ,işaretler ve toksik etkilerin simptomları verilmelidir. (2)Uygulayıcı ve arazi operasyonlarından sorumlu kişiler için ilaçlama teknikleri ,güvenlik önlemleri ,koruyucu ekipman ,zehirlenme simptomlarının tanımlanması ilkyardım tedbirleri verilmelidir.(Bölüm 2.3.2 e bakınız.) Zehirlenme durumlarının yönetimi el kitapları birincil sağlık çalışanları ve doktorlarda olmalıdır.

İşi yürüten kısım ,çalışan her kişinin görevini ve sorumluluklarını tanımlamalıdır.Toksik meteryal kullanılmadan bu meteryalleri kullanacak personel koruyucu elbiseler ve uygulamada bunlarla çalışabilecekleri konusunda eğitimden geçirilmelidir. Her çalışan yapacakların işin tehlikesini bilmelidir. Gerçekten riskleri anlamalı ve hatalı önyargılarla yanlış yapmamalılardır.

2.1.5. Tıbbi gözetim

İlaca maruz kalan herhangi bir kişinin şikayetlerini tıbbi görevliye iletecek düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.Özel bir pestisite ait semptomlar ve işaretlerle örtüşmeyen rahatsızlıklar not edilmeli ve uygun sağlık otoritesine bildirilmelidir. Güç algılanan yazdığını anlama yeteneğinde ve konsantre gibi nörolojik etkilerdeki kayıplar için gözleme tabi tutulmalıdır.Zehirlenmenin derecesini değerlendirmek için klinik gözetim yerine kapsamlı biyokimyasal testler yapılabilir.Organofosfatlı ilaçlar kullanıldığında kandaki kolinesteraz aktivitesininin düzenli olarak belirlenmesi bölüm 2.2.2 de tartışılmaktadır.

2.1.6.Koruyucu ekipmanlar

Kullanılması gerekli olan koruyucu ekipmanlar ve bakımları aşağıda tanımlanmaktadır.

*Şapkalar.Bunlar yüz ve yanağı koruma için geniş ve su geçirmez bir sertliğe sahip olmalı ve düzenli olarak temizlenmeye dayanıklı olmalıdır.
*Maske ve güneşlikler.Plastik örgülü tuzak ,yüzü büyük sprey damlalarından koruyacaktır ve yeterli görüşü sağlayacaktır.Alternatif olarak plastik güneşlik kullanılabilir.
Pelerin.Kısa pelerinler omuzları korumak için şapkanın altına giyilebilir.
*İş tulumu.Bunlar dayanıklı pamuk liflerden yapılmalı ve hafif olmalıdır.Kullanılan pestisite bağlı olarak düzenli olarak yıkanmalıdır.Organofosfat ve carbomat bileşikleri kullanıldığında sabun ve deterjanla yıkama yeterlidir.Organoklorinler için hafif karosen gerekli olabilir.
*Önlükler.PVC önlükler sıvı ilaçlardan koruyacaktır.
Kauçuk botlar.Önlükten sızan sıvının ayaklara sızmasını engeller .
Eldivenler.İnsektisit kullanılırken PVC veya kauçuk eldivenler kullanılmalıdır.Pyterroitler kullanılırken PVC eldivenler kullanılmamalıdır çünkü pyretroitler PVC eldiven tarafından absorbe edilir.Organik bazlı solventler kullanılırken kauçuk eldivenler kullanılmamalıdır.Pamuk eldivenler düzenli yıkandığında koruma sağlar.Su geçirmez eldivenlerin içi ve dışı düzenli olarak yıkanmalıdır.
*Yüz maskeleri.Suda dağılan toz spreyinden kaynaklanan partikülleri filtre etme yeteneğine sahip tül maskeler veya benzer meteryaller spreyin solunmasını azaltmak ve yüzün ilaca maruz kalmasını engellemek için kullanılabilir.Düzenli olarak yıkanmalıdır.Yüzün kirlenmemesi için günün ikinci yarısında kullanılmak üzere yeni maske gerekebilir.
*Respiratörler.Bunlar ,operatörün çok toksik toz formülasyonlardan korumak için dizayn edilmiştir.Kartuş kullanıma göre düzenli olarak değiştirilmelidir.Etkili olması için yüzü bütünüyle kaplamalıdır ve düzenli olarak temizlenmelidir.Normal vektör operasyonları için gerekli değildir.

2.1.7.Kişisel hijyen

Tropik iklimlerde profesyonel ilaçlama operasyonu için güvenlik önlemleri genel olarak yıkama ve çamaşırların değiştirilmesi gibi kişisel hijyen tedbirlerine dayanır.Koruyucu elbiselerin düzenli olarak yıkanması ve ekipmanın yıkanması aşağıda gösterildiği şekilde organize edilmelidir.
*Sık sık değiştirmeyi sağlamak için ilaçlama personeline en az iki elbise sağlanmalıdır.
*Arazide temizlik için su ve sabun bulunan alanlar oluşturulmalıdır.
*Gün sonunda bütün çalışma elbiseleri çıkarılmalı ve banyo yapılmalıdır.
*Eldivenlerin yıkamasına özel önem verilmelidir,çünkü kirlenmiş eldivenler hiç kullanılmamış olanlara göre daha tehlikelidir.
*İlaçlama elemanı yemek yemeden önce temizlenmelidir.
*Yüksek toksikolojiye sahip insektisitler kullanılırken çalışma saatleri düzenlenmelidir.

2.1.8.Boş ambalajların imhası

Boş ambalajların veya boşalmak üzere olan ambalajların imhası önemli bir konudur.Mümkün olduğu kadar boş ambalajları yiyecek ve içecek kabı olarak kullanabilaecek özelliklede bu ambalajların nadir bulunduğu yerlerde yetkisiz insanlar almasına müsaade edilmemelidir.Kullanılan ambalajlar iki üç kere su ile çalkalanarak temizlenmelidir Eğer ambalaj organofosfat içeriyorsa 50g/l çamaşır sodasıyla çalkalanmaya devam edilmelidir ve solusyonun bir gece boyunca ambalajda kalmasına müsaade edilmedir.Bütün ambalajlar insan veya hayvanlar için yiyecek veya içecek depolamak amacıyla kullanılmaması için işaretlenmelidir.

2.2.Uygulama prosedürü

2.2.1.İlaçlama meteryalinin hazırlanması

İlaca maruz kalma riski en çok ilacın hazırlanması esnasında meydana gelir bu nedenle uygun alanlar hazırlanmalıdır.Memelilere yüksek toksikolojisi olan bileşikler amatör kullanıcılar tarafından kullanılacaksa güvenlik gerekçeleriyle bu konsantrasyonlar seyreltilmiş olarak kullanıcıya sunulmalıdır.Su da dağılabilir toz formülasyonların hazırlanmasında ,Karıştırma derin karıştırma kabında yapılmalıdır ve konsantrasyonun kullanıcının üzerine sıçramasını önlemek için uzun mixerler kullanılmalıdır.

Katıların seyreltilmesi için motorlu aletler seyreltilecek maddeyi kapalı bir kap içinde seyreltir.Bu tür aletlerin bulunamaması durumunda uzun kollu mixerler ve derin kaplar kullanılmalıdır.Arazide ilaçlama elemanının karışımı güvenli bir şekilde yapabilmesi için konsantrasyon küçük kaplara bölünebilir. Kaplar operatörün riskli bulduğu seviyeden fazla doldurulmamalıdır. Uzun kollu kepçeler veya kepçeler bir kaptan diğerine taşımada kullanılabilir. Sahadaki sisleme personeli tarafından güvenli karışım için uygun küçük şişelere veya paketlere konsantrasyonlar paylaştırılabilir. Uygulama alanında taşımaya dayanıklı olması için bütün küçük şişeler korunmalı ve paketlenmelidir. Konsantarsyonların dolumunu yapan kişilere uygun koruyucu elbiseler (bölüm 2.1.6 a bakınız)ve deriye herhangi bir dökülme anında acilen elbiseri çıkartıp yıkanmaya uygun yerleri olmalıdır.





2.2.2.Evlerde rezidüel ilaçlamalar.

İlaçlama elemanının kaçınılmaz olarak ilaca maruz kalacağı kabul edilmelidir ve fiziksel olarak korunma bu etkileşimi sınırlayacaktır.Deri ve pamuk giysiler düzenli olarak sabunla yıkanarak korunabilir.

İlaçlanacak evde yaşayanlara ilaçlamanın amacı ve uygulama zamanı söylenmelidir ve ilaçlamadan önce ve sonra ne yapmaları gerektiği konusunda bilgi verilmelidir.(bütün yiyecek ve içecek kapları ortadan kaldırılmalı,ilaçlama sırasında çocuklar içeriye girmemeli yalnızca zemin yıkanmalı veya süpürülmeli)

Pestisit konsantrasyonu hazırlanırken (hem Wp ve hemde EC ler) uygun yerler temin edilmelidir.Aşağıda belirtildiği gibi ilaçlama elemanları koruyucu elbiseler giymelidir.WP ler hazırlanırken ilaçlama elemanları toz insektisitle temastan kaçınmalı ve rüzgarı arkalarına almalıdırlar.Eğer konsantrasyon deriyle temas ederse derhal yıkanmalıdır.Bu iş yiyecek ve içeceklerden uzak yerlerde yapılmalıdır.

Karıştırma sırasında yerlere sıçrayan insektisit damlaları özellikle tavuklar ve evcil hayvanlar için temizlenmelidir.Beton zeminler yıkanmalı ve toprak zeminlere kum gibi maddeler serilip insektisit emdirildikten sonra toplanarak gömülmelidir.İlaçlama sırasında haşereler ilacın etkisiyle ölerek zemine düşerler bu özellikle tavuklar için bir tehlikedir.Bu nedenle zemin temizlenme ve temizlenen böcek ölüleri uygun bir şekilde imha edilmelidir.

DDT gibi organochlorine insektisitlerin uygulanmasında operatörler koruyucu elbise ve yüzü koruyan bazı formlardan biri giyilmelidir.Uygulama bittiği çalışma gününden sonra duş almalı ve günlük kıyafetlerini giymelidirler. Organofosfatları sisleme yapan personel sisleme boyunca temiz, düzenli olarak yıkanabilen başlık , geniş gölgelikli şapkalar ve ayakkabı veya botlar (sandalet değil) giymelidir.Karıştırıcılar ve paketleyiciler ve diğer konsantrasyonun dolumu yapan personel çalışma esnasında koruyucu elbiseler ve plastik eldivenler giyilmelidir. Çalışma gününün sonunda bunlar tercihen duş başlığı altında yıkanmalıdır.

Fenitrothion ve diazinon kullanıldığında ,tulumların her gün yıkanması ,maske şapka ve ayakkabı veya bot giyilmesi gibi koruyucu önlemler mutlaka alınmalıdır.Konsantrasyon hazırlanırken mutlaka önlük giyilmelidir.Giysi insektisitle ıslandığı anda yıkanmalıdır..Operatörün 5-6 saatten daha fazla ilaçlama işine devam etmesine müsaade edilmemelidir.Haftada bir kere bütün personel muayene edilmelidir.Bu muayenede kolinesteraz seviyesi belirlenmelidir ,çünkü eğer kolinesteraz aktivitesi önemli ölçüde düşmüşse (ilaçlamadan önceki değerden %50 ye) operatör işe ara vermek zorunda kalabilir.
Karbomatlar için ,carbaryl uygulaması sırasında bilinen tedbirler uygulanmalıdır ama propoxur için daha sıkı önlemler gereklidir.Operatör tulum yüz maskesi bot kauçuk eldiven önlük giymelidir .Diğer elemanlarda aynı şekilde giyinmelidir..Hijyene özel önem verilmelidir.Kolinesteraz ölçümü carbomatlar kullanıldığında ölçü değildir .Bendiocarp için ,Propoxur için alınan önlemlerin aynısıdır tek fark insektisit pulverizatör içinde karıştırılmalıdır.
Pyretroitler için, temiz tulum, canvas ayakkabı veya plastik botlar ve şapkalar giymek ve çalışma gününün sonunda yıkanıp kıyafeti değiştirmek gibi bilinen önlemler almak yeterlidir.Aynı zamanda yüz maskesi tavsiye edilmektedir. Daha fazla tahriş edici pyretroitler için siperlik gerekebilir. Olası maruz kalmalar her ne zaman daha azla sınırlandırılırmak istenirse günlük yedi pompa doldurulur ve operatörler hijyen kurallarına
( bir pompa ile sisleme yapıldıktan sonra eller ve yüz yıkanır) uymalıdır. Pyretroitler sivrisinek tuzaklarına uygulanması günümüzde vektör kontrolünde pestisit kullanımının en önemli parçası haline gelmiştir. Daha geniş bir tanıtım aşağıdadır(15.2.9).


2.2.3.Larvasit uygulamaları

Larvasitleri uygulayan insanlar kapalı alan rezidüel uygulamalara göre ilaca daha az maruz kalırlar ve ilaçla maruz kalma sadece el ve kollarla sınırlıdır

Larvasitlerin çoğunluğu için,içme sularının ve suda yaşayan hedef olmayan organizmaların kirlenmemesine dikkat edilmelidir.Temephos ,methoprene , Bacillus thuringiensis H-14 (Bacillus thuringiensis israilensis ) , pyriproxyfen ve permethrin sivrisinek kontrolü için kullanılabilir.(bakınız bölüm 3.2.1.)Bu tür uygulamalar doğru ve güvenilir dozajı sağlayan formülasyonlarla yapılmalıdır.

2.2.4.Rodentisit uygulamaları

Kemirgenlere toxik olan bileşikler genel olarak insanlarda dahil hedef olmayan organizmalarada zehirlidir.Pestisitlerin insanlara olan toksikolojisi rodentisitlere göre daha düşüktür.Rodentisitler kullanılırken eldiven kullanılmalı ve kullanımdan sonra eller yıkanmalıdır .Kapalı alanlarda yem tepsi veya tabaklar üzerine konulmalı açık alanlarda ise yem istasyonları kullanılmalıdır.Rodentisitler kemirgen vücudunda hemen parçalanır bu nedenle ölü kemirgenlerle beslenen leşçil canlıların etkilenmemesine dikkat edilmelidir.Rodentisitler insanların ve hayvanların bulunduğu çevrelerde kullanıldığı zaman kazara zehirlenmeler olabileceği için özel antidot mutlaka bulundurulmalıdır.Ne yazık ki çok az rodentisitin özel antidotu vardır ve rodentisitlerin hızlı etkisi nedeniyle antidot için yeterli zaman olmayabilir.Güvenlik nedenleriyle aticoagulantlar daha kullanışlıdır ve özel antidoto vitamin K1 dir.

Zehirlenme riskini azaltmak için antikoagulantlar tercih edilmelidir.Toksik bileşikler güvenli yerlerde muhafaza edilmelidir ve hedef olmayan hayvanların azalmaması için buna uygun yerlerde uygulanmalıdır .Örneğin rodentisitler bir tepsi veya tahta altına yerleştirilmelidir.

Fumigantlar, bitkisel gıda ürünlerinin, hayvan yemleri, işlenmiş gıda ürünleri, seralar, gemiler ve taşıma araçları kapalı alan fumigasyonu ve kemirgenlerin yuvalarının ve köstebeklerin açık alan fumigasyonunda kullanılır. Fumigantlar olağanüstü difüzyon kapasitesine sahiptir ve kolayca bazı lastiklere ve neoprene penetre olurlar, hızla birincil tabakadan bağırsağa geçerler bu nedenle insan derisini korumaya uygun kişisel korunma kıyafetleri gerekmektedir.


2.2.5.Motorlu ekipmanlarla ve havadan uygulama

Konsantrasyonun yüklenmesinde pilot operatör ve yer ekibi risk altında dadır.Pompalar ,sıvıyı trasfer etmek için araçlar bulundurulmalıdır.Temizleme ve makinaların bakımı rutin olarak yapılmalıdır.Hava aracı ve makinalar kullanılacak amaç için dizayn edilmeli ve pilota toxik maddelerin kullanımıyla ilgili özel eğitim verilmelidir. Makinalar , hortum ve bağlantılar dikkatlice temizlenmeli ve makinacıların rutin bakımları boyunca konsantrasyonları kazaeseri kendilerine bulaştırmamalarına dikkat etmeleri gerekmektedir. Konsantrasyonların fazla dökülmesi hallerinde yükleme noktasının müsait olması durumunda yıkama faaliyetleri orda yürütülmelidir.

Toksik pestisitlerde kullanılan uçaklar ve makinalar bu kullanım amacına uygun dizayn edilmeli ve pilotlara özel eğitim verilmelidir. Geniş alanlarda uygulama yapılacağı zaman ,insanların yaşadıkları alanlardaki sağlık otoriteleri alandaki kalıntılar ve su ve gıdalara uygulanması gibi durumlardan sorumluu tutulacağı için sislemeden önce onlara danışılmalıdır.Uygulamanın amacı ve zamanı ile ilgili bölgede yaşayanlara bilgi verilmelidir. Kabul edilen alanın dışına sürüklenme olmamalıdır.

2.2.6.İnsanlara uygulama

Sıvı veya toz formülasyonlar dış parazitleri kontrol etmek için insanlara giysilere ve çiftlik hayvanlarına uygulanabilir.Yanlış konsantrasyonun kullanılması tehlikeli sonuçlar doğuracağı için doğru formülasyonun kullanılmasına özel önem verilmelidir.

2.2.7.Özel araçlar

Buhar üreten araçlar ,tuzaklar,insektisit muamele adilmiş şeritler ve giysiler.Bunlar ticari olarak piyasada bulunabilmektedir ve hazırlanacak pestisit konsantrasyonu böcek için uygun yiyecekle karıştırılır.Bu tür ilaçlar binaların içlerinde kullanılmamalı ve her uygulama için taze karışım hazırlanmalıdır veya etiketlenerek çocukların ve hayvanların ulaşamayacağı yerlerde saklanmalıdır.

2.2.8. Sivrisinek tuzaklarına insektisit uygulanmanması

Pyrethroitler sivrisinek tuzaklarına uygulanması tavsiye edilen tek insektisittir(konu 3 ve 15).
Zehirlenme simptomları uygulamaya bağlı olarak veya sivrisinek tuzakları sık kullanımışsa geçici halsizlik veya eğer önemli deri teması varsa karıncalanma görülebilir.Yıkanma sıklığına bağlı olarak, sivrisinek tuzakları 6-12 ayda bi daha uygulanması gerekebilir.

Sivrisinek tuzaklarındaki tüm komuniteye uygulandığında , 2.2.2 de belirtilen koruyucu kıyafetlerden giyilmelidir. Ev kullanımı için uygun kit halinde bir veya daha fazla sivrisinek tuzakları uygulayıcılar tarafından kullanılabilir. Deneyimsiz yetişkin ve çocuklar bile uygulamayı yürütebileceği genellikle tek tuzak uygulaması ve insektisitemaruz kalmayı azaltmak için tasarlanan böyle kitler : uzaklık için, insektisit konsantrasyonları genellikle sıvı formulasyondan daha güveli olan kuru tabletler şeklindedir. Kitteki resimle veya yazıyla olan talimatlar dikkatlice izlenmelidir. Eğer imha eldivenleri elastik ise, seyreltme işlemi ve sudaki konsantre insektisitin karışımı esnasında, tuzakların daldırılmasında , kurutmaya konulmasında ve kullanılmayan insektisitin imhasında giyilmelidir . Kullandıktan sonra elastil eldivenler atılmalıdır. Eğer eldiven elastik değilse, insektisit konsantrasyonları karışımı esnasında elden ziyade çubuk yada alet kullanılmalıdır. Eldivenlerin haricinde özel bir kıyafete gerek yoktur, ama derideki sıçramalardan sakınılmalıdır. Herhangi bir konsantrasyon sıçraması hemen yıkanmalıdır. Seyreltilmiş insektisitlerin sıçramalar olursa tuzaklara uygulanması bitmeden yıkanmalıdır. Sucul hayata pryreoitlerin kullanmayanların imhası zehirli olduğundan dikkat ediniz. İnsektisit konsantrasyonları yada kullanılmamış kitler ufak çocuklardan uzak tutulmalıdır.

WHO insektisit uygulamalarında ve sonraki sivrisinek tuzaklarının kullanımı için genel risk düzenlenmesi modeli herhangibir insektisitin tuzaklara uygulanması boyunca veya yetişkinlerin, çocukların, bebeklerin kullanım sonucunda maruz kalınmasına bağlı olarak riskleri tahmin etmek amacıyladır. Sivrisinek tuzaklarında pyrethroid deltamethrinin kullanımının genel olarak tekara temini kendin yap kitleri veya böyle tuzakları kullanan insanların tuzakların ugulanmasının riskinin yokluğu hakkında detaylı bir risk düzenlemesi yayınlanmıştır.

2.3Diagnos ve zehirlenme semptomları

2.3.1.Zehirlenme semptomları

Hastada ilk şikayet olarak başağrısı ve halsizlik ve endişe ve kuşku görülebilir. Sonra kusma ve kollarda ve bacaklarda halsizlik ve ellerde titreme görülebilir. Zaman ve mekan şuur kaybı ve tamamen kaybı izlenebilir.

Organofosfat ve Carbomate gurubu insektisitlere maruz kalma belirtileri benzerdir ama Carbomate gurubundaki zehirlenme belirtileri daha hızlı olabilmektedir.Organofosfatlar için ,işaretler kişi işten ayrılana kadar görülmeyebilir ve iş esnasında zehirlenme belirtileri hemen tanımlanmayabilir.Aşırı terleme,baş ağrısı,görüş bulanıklığı,göz bebeği
küçülmesi,halsizlik,mide bulantısı,aşırı tükürük oluşumu,kusma ,mide ağrısı, gibi semptomlar görülür.Daha sonra koma refleks kaybı gibi semptomlar görülür.

Pyretroitlerde ise özellikle yüz ve ellerde soğuk ateş üst solunumda tahriş ,tükürük oluşumu ve alerjik reaksiyonlar (2.3.2.e bakınız) gibi semptomlar görülür. Pyreoitler yutulduğunda mide bulantısı, kusma ve karın ağrısı gibi belirgin sindirim simptomları meydana gelmektedir. Bazı zehirlenmelerde hastalar kriz geçirir ve bayılabilirler. Ölüm solunum sisteminde felç geçirmeye bağlıdır.

Fazla dozdan iki veya üç gün sonra veya tekrarlanan antikonjugant rodentisitin ufak dozlarının sindiriminden birkaç hafta sonra dişeti kanaması, deride solgunluk, şişkinlik ve eklemlerin incinmesi, idrar ve dışkı kanamaları ve karın ağrısı meydana gelebilir. Bazı durumlarda ölümle karşılaşılabilir.

Ajana bağlı olarak fumigant zehirlenmenin sinyal ve simptomları çok değişkendir. Karbon di sülfiti kloroform, hidrojen cynaide ve napthelene merkezi sinir sistemine ciddi etkileri olabilir. Methyl bromide ve aliminyum phosphide akciğer ödemine neden olur ve hidrojen cynaide ilk safhalarında siyanoz haricinde şiddetli hipoksiye neden olur.

2.3.2.İlk yardım ve temizlenme

Zehirlenme teşhis edildiğinde doktor veya bir tıbbi görevliye ulaşıldığında gerekli olacak aşağıda sıralanan bilgilerin toplanması önemlidir.toksik maddenin ismi(bakınız ürün ambalajı),bileşiğin miktarı ve zehirlenme yolu(deri ağız gibi)zehirlenme zamanı ,zehirlenme nedeni,bilerek ,bilmeyerek veya uygulama sırasında aşırı doz) ve zehirlenme ile ilgili diğer bilgiler.

İlk yardım yapan kişi pestisitin kimyasal tipini biliyorsa, zehirlenmenin tedavisini bu tipe göre yapılmaya başlanır.Aksi takdirde tedavinin genel kuralları temel alınarak sinyal ve simptomalara bağlı olarak uygulanmaktadır. İlk önce soluk alma ve nabız kontrol edilmelidir. Eğer ikisiden biri yoksa, yaşama döndürmeye başlanmalıdır. Eğer kişi bayılmışsa, çeneyi iterek yukarı dönük veya aşağıya dönük havanın serbestçe girmesi sağlanmalıdır. Yanlış diş yerleştirilmelidir. Kişinin kafasını bir yandan diğerine çevirebilmek için yan yada sırtüstü uzanmalıdır.Bu prosedür kusmayla akciğerlere zehirin ulaşmasını engellemek içindir. Bilinçsiz kişilerce ağızdan bir şey verilmemelidir.

İlk yardım yapan kişinin solventten veya aktif maddeden korunması önemlidir.Bu yüzden eldivenler giyilmeli ve eğer ağızdan ağıza suni teneffüs yapılacaksa ,hastanın ağzındaki salya ve kusmuklar temizlenerek hastanın ağzına mendil konarak suni teneffüs yapılmalıdır.Bütün kirlenmiş çamaşırlar derhal çıkarılmalı ve ilaçla temas eden deri su ve sabunla yıkanmalıdır.Eğer insektisit yutulmuşsa su içiriniz (alkol veya süt içirmeyiniz) eğer bulunabiliyorsa 150-200 ml suya 10 gram medikal kömür eklenerek içirilmelidir.Kusturma sadece nitelikli kişiler tarafından eğer yutulan bileşik toxikse ve tıbbi yardım alınamıyorsa yapılmalıdır.Kusturma sonucunda solventin teneffüs edilmesi akciğer iltihabına neden olabilir.Sadece hastanın bilinci yerinde ise kusturulmalıdır.Kusturduktan sonra bol miktarda su içiriniz.Eğer gözlere de ilaç bulaşmışsa bol su ile yıkayınız.

Hasta antidot verilmek üzere mümkün olduğu kadar çabuk doktora götürülmelidir. Aşırı dozlara maruz kaldıktan sonra akut solunum güçlüğü meydana gelebilir.Gerekliyse oksijen verilir. Hasta gözetim altında tutulmalıdır ve suni teneffüs sağlanmalıdır.1 Saat içinde mide yıkanmalıdır. Organofosfatlarla zehirlenmenin tedavisinde aktif mangal kömürü etkili olabilir.

Organofosfat ve carbomate zehirlenmeleri için 5-10 dakika aralıklarla 1-2 mg atropin atropize sinyalleri( seyreltilmiş, gözün bir noktaya odaklanması, nabız oranı> 140 atış/dakika, yüzün kızarması, tükrük salgılama kaybı ve bronşal hipersalgılama) görülene kadar verilmelidir. Eğer atropin damardan verilemiyorsa kasa yapılabilir. Belirli durumlarda kalp çarpması ve midyirazis güvenilmez özelliği nikotin uyarmasıyla sonuçlanabilir. Obidoxime chloride(Toxogonin) ve pralidoxime chloride(Protapam,2-PAM) gibi oximeler carbamate zehirlenmelerinde verilmemelidir. Atropin uygulamasında otomatik enjektör kullanılması ve oranophosphate veya carbamate insektisitleri uygulandığında kullanılmalıdır.Operatörler değil insektisit zehirlenmenin acil tedavisini (atropine iğnesini içeren) alan supervisorları uygulamalıdır ve ayrıca hayata döndürme çalışmalarınıda doktor yada sağlık personeli yoksa yapmalıdır. Doktor veya tıbbi görevlinin bulunamadığı durumlarda uygulamadan sorumlu kişi insektisit zehirlenmelerine karşı eğitilmelidir.

Pyretroitin özel bir antidotu yoktur. Tedavi aslında semptomatik ve daha fazla emilimi önlemek için temizlemeden sonra yardımcı olmak içindir.Uzun süreli perihal sinir zararlarında vitamin E oil preperatları verilebilir.

Organochlorinin özel bir antidotu yoktur. Tedavinin amacı semptomatik ve hava almasını sağlamaya yardımcı ve hiperaktivitenin ve sarsılsılmasını kontrol etmek üzeredir.Eğer bileşik son günlerde araştırılmışsa , mide yıkama ve aktif mangal kömürü düşünülmelidir.
Eğer deriye temas etmişse , sabun ve suyla yıkanmalıdır. Sarsıntıyı korumak ve önlemek için diazepam damardan yetişkinler için 5-10 mg ve çocuklar için 0.3 mg/kg verilmelidir.

Birkaç akut rodentisitin özel antidotu vardır ve hızlı aktivasyona bağlı olarak nadiren kontrolünde etkili bir zaman olmaktadır. Antikongujant rodentisiti inceleyen kişiler bir tıp doktoruna danışmalı ve teşhis için kan tahlili gerekmektedir. Doktor kliniksel teşhise karar vermek için özel bir antidot olan K1 oral olarak önlem sebebiyle yetişkinler için 10 mg/kg vücut ağırlığı ve çocuklar için 0.25 mg/kg vücut ağırlığına göre vermelidir.

Bir fungisite maruz kalınmasından sonra acilen deri ve gözler temizlenmelidir. En az 15 dakika bol su ve sabunla deri ve gözler yıkanmalıdır. Özel cerrahi müdahele temizlenmeden sonra acilen gereklidir. Farklı ajanlar için özel ölçümler gereklidir.